‘De wittebroodsweken zijn voorbij. Hoogstens liggen er her en der nog wat korstjes.’ Nieuwe belastingen, de sluiting van de kerncentrales of de ontsporende begroting: zeven weken na de start van de regering-De Croo lijkt de oppositierol de N-VA van fractieleider Peter De Roover (58) stilaan te passen. ‘Het regeerakkoord was opgesteld door een marketingbureau en wilde vooral de groene, open en kosmopolitische regering afzetten tegen ons, de zogezegde dark side. Paars-groen heeft als belangrijkste bindmiddel dat de N-VA er niet in zit. Wij zijn dus een verbindende partij (lacht). Maar zodra de regering concreet moet worden, loopt het mis.’

‘De macht van de oppositie is indirect, en we hebben een paar goede weken achter de rug. We voelen dat we de oppositierol beet hebben en dat er ruimte zal zijn. De gevoeligheden komen boven. Deze week durfden Open VLD, MR en CD&V in de Kamer geen vraag te stellen over de kernuitstap. De lijm komt nu al los. De manier om die onenigheid te maskeren, is geld uitgeven. Maar dat zal zich wreken, want de inkomsten zullen niet volgen. Europa heeft deze week de eerste waarschuwingsschoten gelost. In haar laatste regeerjaar wil de regering een miljard euro uit fraudebestrijding halen. Ik geloof daar niet in. Er komt wel een effectentaks. Terwijl elke kapitaalbelasting een vorm van onteigening is.’

‘Dat was een basis voor een gesprek, hoe kun je dat vergelijken met een regeerakkoord? Er was nog geen begroting aan verbonden. Bovendien was er sprake van een taxshift. Bij Vivaldi is geen sprake van belastingverminderingen. De regering zal de werkende middenklasse treffen, en die zit vooral in Vlaanderen. De regering misbruikt ook corona. De effectentaks is zogezegd ook aan corona gelinkt, de inkomsten dienen voor de sociale zekerheid. Maar de taks is permanent. Corona mag geen excuus zijn om alle sluizen open te zetten.’

‘De actualiteit bepaalt de agenda. We zullen verantwoord oppositie voeren. Zo keuren we veel van de coronamaatregelen mee goed. Onze fractie kan alle thema’s bespelen, van volksgezondheid over energie tot financiën. We staan ijzersterk. Wat me wel bekommert, is dat sommige van onze parlementsleden soms te voorzichtig zijn. Er is een categorie die aan een doctoraat lijkt te schrijven en niet buiten durft te komen tot ook de zeventiende voetnoot goed zit. Nuance is nodig, maar we mogen ons verhaal niet kapot nuanceren. We moeten onze waar verkocht krijgen, en dan leg je het best de mooiste appeltjes bovenaan.’

Fundamenteel antirevolutionair

De N-VA mag dan wel de grootste federale oppositiepartij zijn, het blok Vlaams Belangers naast hun fractie klinkt vaak luider. ‘Er zit een zee van ruimte tussen de paars-groene regering en Vlaams Belang. Wij mikken op de realistische Vlaming, die terecht verwacht dat hij beloond zal worden voor zijn fatsoenlijk economisch en sociaal gedrag. Vlaams Belang spreekt de irrealistische Vlaming aan. Die partij stelt niet de vraag of haar ideeën überhaupt mogelijk zijn. Dat peper ik mijn fractieleden in: onze voorstellen mogen scherp en zelfs bijna onmogelijk zijn, maar nooit helemaal onmogelijk.’

‘Ik wil niet al die kiezers terugwinnen, wel een deel. Maar ik voer geen oppositie tegen de oppositie, wel tegen de regering. Sommige kiezers van Vlaams Belang zijn principieel hun geloof in het systeem kwijt. Maar anderen, die vanuit een teleurstelling bij Vlaams Belang zijn terechtgekomen, moeten merken dat ons discours tegemoetkomt aan hun verlangens. Gaan we onze strategie afstemmen op het terugwinnen van kiezers van Vlaams Belang? Nee. Gaan we hun ‘sloganistiek’ kopiëren? Geen sprake van. Maar hun kiezers moeten bij ons terechtkunnen met hun hoop dat er met hun stem iets gedaan wordt.’

‘Gezien de geschiedenis is die kans groot. Maar de knoop ligt bij Vlaams Belang zelf, niet bij de andere partijen. Hoe zullen zij hun discours ooit kunnen waarmaken?’

‘Het ging toen om gesprekken die moesten aantonen in hoeverre de partij wilde meestappen. Ik weet niet of het tot een samenwerking was gekomen. De andere partijen hebben Vlaams Belang van die bijzonder moeilijke oefening ontslagen.’

‘Theo heeft een uitgesproken stijl die hem een zeer grote aanhang heeft bezorgd. Maar iedereen die hem een beetje kent, weet dat er tussen hem en Vlaams Belang de normale ruimte zit. Hij wil Vlaams Belang dwingen om compromissen te sluiten. Iedereen bij de N-VA wil de partij voor die verantwoordelijkheid plaatsen, en dan zien wat er gebeurt. C’est tout.’

‘Een categorie van mijn parlementsleden lijkt aan een doctoraat te schrijven en durft niet buiten te komen tot ook de zeven­tiende voetnoot goed zit’

‘Het heeft geen zin om de hele politieke ruimte te willen innemen. Want als wij tot de maan gaan, zal er altijd een andere partij koers zetten naar Mars. Wij willen op avontuur, maar wel met zicht op een doel. Onze kiezers zijn geen avonturiers die alles in de waagschaal willen gooien met het oog op een revolutie. Dat zit niet in het DNA van onze partij. Ik ben fundamenteel antirevolutionair, net als mijn partij. Wij verplaatsen zaken, we gooien ze niet in de hoek. Noem dat een mild conservatisme.’

‘Dat weet ik niet, daar is geen tegenproef voor. En natuurlijk blijft migratie essen­tieel. Het migratiedebat wordt een spel tussen staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) en Theo Francken. Theo is het referentiepunt, en hij is helemaal klaar om dat debat te voeren. Ik hoor soms goede geluiden bij Sammy, en in een coalitie met ons was er met hem wel iets te doen. Maar hoe gaat hij de extreme opvattingen van een belangrijke vleugel binnen Ecolo en Groen van zijn lijf houden?’

‘Het is niet de tekst die wij zouden geschreven hebben. De regering zet duidelijk minder in op terugkeer en meer op opvang. ­Vivaldi zal een verwelkomende politiek voeren. Ik ben benieuwd of de achterban van Open VLD dat zal kunnen smaken.’

Willebroekse avondklok

De Roover vindt dat de regering nog ‘akelige ideeën’ koestert. ‘Ik ben een tegenstander van fake news. Maar toen ik Ecolo deze week bezig hoorde, leek de oprichting van een ministerie van Waarheid niet meer zo veraf. Bijvoorbeeld onder het mom van het bestrijden van islamofobie begeeft de regering zich op gevaarlijk terrein. De staats­secretaris voor Digitalisering Mathieu ­Michel (MR) zei deze week bij zijn beleidsverklaring dat sociale media niet de plaats zijn om een politiek debat te voeren en dat de overheid met een alternatief platform moet komen. Ik geloofde mijn oren niet. Het is niet aan de overheid om te beslissen of nieuws juist of fout is. Daarvoor is de vrijheid van meningsuiting me te dierbaar.’

‘Ik wilde toen vooral een debat op gang brengen en het ging over iets specifieks: steunbetuigingen aan gewelddaden. Dat is klein bier vergeleken met wat de regering zich nu permitteert.’

‘Natuurlijk. De maatregel is niet voor niets teruggedraaid. Maar het is heel gemakkelijk om vanuit deze zetels een burgemeester terecht te wijzen die zelf fysiek belaagd is en zijn agenten aangevallen zag worden. Die staat onder een enorme druk. Het is de regering die de deur heeft opengezet voor onorthodoxe technieken, door zelf verregaande coronamaatregelen te nemen zonder deftige wettelijke basis.’

‘Als een N-VA-burgemeester de grens opzoekt, klinkt er plots luide kritiek. Maar diezelfde partijen kijken weg als ik aanklaag dat er geen coronawet is. Een ministerieel besluit, de laagste regelgeving, legt het hele land op om tussen middernacht en vijf uur ’s ochtends thuis te blijven. Dat is een bijzonder verregaande maatregel, waarbij het parlement en formeel gezien zelfs de regering niet in tussengekomen is. De Raad van State heeft zich in gênante bochten moeten wringen om het land niet in complete chaos te storten. Ik kan me niet voorstellen dat minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V), een sterke juriste, zich daar goed bij voelt.’

‘Ik heb overlegd met de specialisten die in jullie krant de toestand aanklaagden, en zo’n wet is niet evident. Er moet eerst openheid zijn vanuit de regering. Ze moet er snel werk van maken. Wel pleiten we al lang voor de invoering van een noodtoestand. Dat had de huidige aanpak van de crisis minder moeilijk gemaakt. En burgemeesters moeten meer middelen krijgen.’

(denkt na) ‘Ik vind dat een bijzonder ingrijpende maatregel, die niet fijnmazig is en iedereen zonder onderscheid treft. Ook in het kader van de strijd tegen corona, vind ik het op de rand. Het is geen zwart-witkwestie, maar een weegschaal. De naald zwalpt momenteel rond het middelpunt.’

‘De formulering van Ben had anders gemogen. Maar de rechtsstaat impliceert dat de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht hun plaats kennen. Dat wilde hij aankaarten. En er zijn wel degelijk activistische rechters. Ik lees dat de Nederlands­talige voorzitter van het Grondwettelijk Hof, Luc Lavrysen, zich een zeer ruime interpretatiemarge veroorlooft. Ik heb daar als wetgevende macht een probleem mee.’

Rebellen binnen het establishment

Terwijl de regering-De Croo alle aandacht naar zich toetrekt, blijft de Vlaamse regering van Jan Jambon worstelen om uit de verf te komen. ‘Dat heeft vooral met corona te maken’, zegt De Roover. ‘De indruk is misschien anders, maar het is de federale regering die de handtekening onder de maatregelen zet. Vlaanderen is niet meer dan een drukkingsgroep.’

‘Dat denk ik niet. Jan krijgt onterechte aanvallen te verduren. Deze week klonk het bijvoorbeeld dat Vlaanderen moet achtervolgen wat betreft de extra vergoeding voor gezondheidswerkers. Wat een onzin.’

(geërgerd) ‘Jan heeft inderdaad geen marketingbureau in dienst om een figuurtje te creëren, zoals Sihame El Kaouakibi (Vlaams Parlementslid voor Open VLD, red.). Ik ga niet zeggen dat het parcours van de Vlaamse regering foutloos is, maar ik heb toch vooral de indruk dat barbertje moet hangen.’

‘In tegenstelling tot Bart en ik, is Jan de woordvoerder van een coalitie, niet van de partij. Dat is veel moeilijker.’

‘Ik draai het om: ik ben soms jaloers op partijen die ofwel bij het establishment horen ofwel er helemaal buiten staan. Maar onze tussenpositie blijft ons uniek verkoopsargument. Wij willen de rebellen binnen het establishment zijn.’

‘Ik heb met het ouder worden geleerd dat de waarde van rationele argumenten beperkt is. Ik heb steeds meer begrip voor de emotionele gehechtheid van mensen aan België’

‘Wie nog niet inziet dat onze staatsstructuur anders moet, dwaalt. Ze heeft nu zelfs mensenlevens gekost.’

‘Nog niet, inderdaad. Elk huis kan een storm aan, zo rot is geen enkel fundament. Maar op een bepaald ogenblik kan niemand de ogen blijven sluiten. Ook bij de PS zijn de geesten aan het rijpen. Ik heb wel een grote angst. Je hoort steeds meer stemmen die pleiten voor herfederalisering. Ik hoop dat het status quo zich op die manier niet in stand houdt: dat we allebei naar een andere kant trekken en dat er daardoor niets beweegt.’

‘Dat weet ik niet zeker. Ik ben hiermee binnenkort een halve eeuw bezig. Verdenk me er dus niet van geen geduld te hebben. Mijn weg is vreedzaam, via het parlement. Daar wijk ik geen millimeter van af. Wat ik wel heb geleerd met het ouder worden, is dat de waarde van rationele argumenten beperkt is. Ik heb steeds meer begrip voor de emotionele gehechtheid van mensen aan België. “Ik ben al mijn hele leven Belg, meneer.” Het is moeilijk om tegen dat gevoel te vechten. De emotionele band met Wallonië hoeft voor mij niet verbroken te worden.’

‘Onze handtekening stond nog nooit onder een staatshervorming. Maar een sterke N-VA heeft wel een grote impact op de marsrichting, net als een zwakke overigens. Politieke verwezenlijkingen zijn geen eenmalige gebeurtenissen, maar wel evoluties. Opschuiven in een bepaalde richting is al heel wat.’